De provinciale Natuur- en Milieufederaties spelen een belangrijke rol in het organiseren van participatie in zon- en windprojecten. Ze hebben maar liefst 351 energie-initiatieven helpen opstarten vorig jaar en ze organiseerden ook 200 kennisbijeenkomsten met ruim tienduizend deelnemers. De federaties gaven advies in 118 trajecten om energiebeleid te ontwikkelen. Annie van de Pas, netwerkdirecteur van de Natuur- en Milieufederaties licht de kersverse impactrapportage over 2018 toe, waar deze cijfers uit komen.
“We hebben deze impactrapportage ook voor onszelf gemaakt: zo blijven we scherp. Een van onze aannames is dat projecten voor duurzame energieopwek zorgvuldiger worden ingepast in het landschap, als je het van onderop doet, met participatie van burgers. Die aanname blijkt te kloppen.”
Hoe bevorderen de federaties de participatie?
“Er staan 1100 vrijwilligersorganisaties achter ons, waaronder veell flora- en faunaclubs. Die zijn vaak geboren uit weerstand: stop die weg of red de polder. Vroeger waren we meestal ergens tegen. Nu zijn we verhuisd naar de voorkant van trajecten: we bemiddelen. We begrijpen dat zo’n hoogspanningsleiding er moet komen, maar willen hem dan wel graag zorgvuldig ingepast in ons landschap met aandacht voor natuur. Wat betreft zon en wind zien we dat de landelijke opgave reëel is en we snappen dat er ook naar kosteneffectiviteit wordt gekeken. Maar lokaal zie je mede daarom soms projecten stranden bij de Raad van State. Lokaal moet je integraler kijken en goed onderbouwen wat waar moet komen, en dat kan alleen met zorgvuldige procesparticipatie.”
Waarvoor hebben energiecoöperaties de milieufederaties nodig?
“Wij leggen de puzzelstukjes bij elkaar. We hebben bijvoorbeeld iemand die alle bedrijventerreinen af gaat, de potentie voor duurzame opwek ziet en initiatieven eraan kan koppelen. We kennen de weg naar de lokale politiek goed; dat helpt zeer bij vergunningverlening. We hebben vorig jaar daardoor alleen al in de provincie Utrecht twaalf SDE+-subsidies helpen aanvragen voor grootschalige zonne-energie op dak. En we zorgen meteen voor meer aandacht voor biodiversiteit. Je ziet ons werk veranderen: voorheen boden we vooral eerstelijns hulp voor initiatieven. Nu doen we daarnaast ook aan grootschalige opwek in samenwerking met coöperaties.”
Zie je kansen om de omgeving nog mooier te maken met duurzame energie?
“Ja. Iedereen begint altijd over windmolens, maar kijk eens hoe lelijk al die verrommelde bedrijventerreinen zijn! Door een combinatie van groen, biodiversiteit en opwekking van energie kun je ze heel mooi maken. Maar daar is wel een aanjager voor nodig. We maken nu met hulp van de Postcodeloterij twee energietuinen, met een grensverleggend ontwerp waarin park en zonnepanelen gecombineerd worden, met honderd procent lokaal eigendom. Het wordt prachtig.”
In het ontwerp-Klimaatakkoord staat 50% participatie in wind- en zonprojecten genoemd.
“Meebeslissen is enorm belangrijk. Onze Groningse federatie heeft, samen met de Noordelijke Energiekoepels, het Manifest Zonneparken Noord-Nederland ontwikkeld. De boodschap: leg zonneparken aan waar de lokale gemeenschap over meebeslist en waarvan de verdiensten aan hen ten goede komen. Dat wil niet zeggen dat er nergens een zonneakker mag komen en we zijn ook niet per se tegen zonnepanelen op landbouwgrond. Maar laten we het mooi maken met elkaar. Participatie van burgers is daarbij cruciaal.”