De Europese emissiehandel levert de Nederlandse schatkist zo’n veertien miljard euro op, tot en met 2030. Dat verwachten onderzoekers van Ecorys en SQ Consult. Door die middelen te investeren in verduurzaming krijg je een dubbele versnelling, zegt de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE) die opdracht gaf voor dit onderzoek. Dat is een welkome kans om de klimaatdoelen te koppelen aan extra klimaatdaden. Met deze veertien miljard kan volgens de NVDE zo’n acht megaton CO2 worden bespaard, ongeveer vier procent van de nationale klimaatdoelstelling. Dit zou bijvoorbeeld genoeg zijn om de industrie- en energiesector de extra reductie te laten leveren voor een klimaatdoel van -55%.
De NVDE heeft twee gespecialiseerde bureaus gevraagd om te onderzoeken hoeveel inkomsten het Europese emissiehandelssysteem ETS de Nederlandse schatkist gaat opleveren. De aanleiding voor dit onderzoek was deze zin uit de Europese klimaatplannen Fit for 55: ‘De lidstaten moeten al hun inkomsten uit de handel in emissierechten aan klimaat- en energie-gerelateerde projecten gaan besteden.’
Dubbele verduurzaming via terugsluis ETS
Door het strengere Europese beleid voor de emissiehandel moet het bedrijfsleven meer CO2-rechten kopen en zal de CO2-prijs stijgen. Een hogere CO2-prijs zorgt er in de eerste plaats voor dat de markt sneller verduurzaamt omdat het eerder loont om emissies te reduceren. Door de opbrengsten van de veiling van ETS-rechten in te zetten voor verduurzaming, snijdt het mes aan twee kanten: meer duurzame projecten kunnen worden gerealiseerd. Ook iets duurdere opties krijgen zo een goede kans. Bijvoorbeeld duurzame warmte, elektrificatie en groene waterstof zijn van groot belang voor een emissievrije toekomst van de industrie maar komen nu nog te langzaam van de grond.
Groene industriepolitiek met een belangrijke bijdrage aan de nationale reductiedoelstelling
Het mooie is dat de ETS-inkomsten zijn opgebracht door de bedrijven bij wie de uitstoot uit de schoorsteen komt: de ‘vervuiler’ betaalt dus. Daarmee is dit een buitenkans voor groene industriepolitiek. Een impuls van 14 miljard voor de energietransitie levert naar schatting van de NVDE een extra CO2-reductie op van zo’n 8 Mton. Dat is pakweg vier procent van de totale uitstoot in Nederland in 1990. Volgens de klimaat- en energieverkenning van PBL komt de Nederlandse uitstoot in 2030 op -38 tot -48% ten opzichte van 1990. Meer reductie is dus nodig voor de doelen van de Klimaatwet en het Klimaatakkoord (-49%). Zeker wanneer de doelstelling omhoog gaat naar de Europese -55% zijn er extra daden nodig.
De extra miljarden van dit voorstel kunnen dus een wezenlijk verschil maken: samen met de extra middelen uit de miljoenennota zou het ongeveer voldoende zijn om de industrie- en energiesector hun aandeel in de -55% te laten leveren.
Daarbij is het essentieel dat naast de inzet van deze middelen diverse niet-financiële knelpunten voor verduurzaming snel worden opgepakt, bijvoorbeeld in de aanleg van benodigde infrastructuur, vergunningverlening en de beschikbaarheid van menskracht. Zie de recente brieven hierover van de Klimaatcoalitie en het Voortgangsoverleg Klimaatakkoord.
14 miljard inkomsten tot 2030
Volgens Ecorys en SQ Consult bedragen de jaarlijkse ETS-inkomsten voor Nederland tussen de 1,1 en 1,75 miljard euro, van 2021 tot 2030. Opgeteld is dat zo’n 14 miljard euro. De belangrijkste variabelen zijn de hoogte van de CO2-prijs en de hoeveelheid te veilen rechten. De onderstaande figuur geeft hun hoofdconclusie weer, waarbij is gerekend met een CO2-prijs van €70 per ton in 2030. Op dit moment bedraagt die prijs al ruim €60, dus volgens de NVDE is dit een veilige inschatting.
Het belangrijkste overheidsbudget voor klimaat en energie (de SDE++ regeling) bedraagt maximaal 3,2 miljard euro per jaar. Door de opbrengsten van het ETS in te zetten voor hetzelfde doel, neemt de financiële slagkracht dus bijna met de helft toe. Dat is ook goed nieuws voor mensen die bezorgd zijn hoe we het halen van de klimaatdoelen gaan betalen: veel geld is al beschikbaar en hoeft alleen nog de goede bestemming te krijgen.
Het volledige rapport van Ecorys en SQ Consult is hier te vinden, inclusief alle aannames en onzekerheden.
Dit zegt Olof van der Gaag er over
RadioNPO1, 11 november, 7:32 uur
BNR Nieuwsradio, 11 november 9:07 uur