‘Je gaat niet naar je werk, je doet je werk’. Dat was één van de teksten die ik tien jaar geleden veel gebruikte. Ik was toen directeur campagnes bij Natuur & Milieu en wij organiseerden drie jaar lang de campagne ‘het nieuwe werken doe je zelf’, samen met dit ministerie en vele koplopers uit het bedrijfsleven. Het doel was om mensen meer werkplezier en regie over hun tijd te geven, efficiency te vergroten en, uiteraard, de uitstoot van het verkeer te verminderen
Hoogtepunt van de campagne was de jaarlijkse ‘week van het nieuwe werken’. De bekendste actie waren de ‘roze badjassen’: onder het motto ‘begin je werkdag in je badjas, niet in de file’ zaten mensen op drukke verkeersknooppunten te werken. In een roze badjas.
We lieten PWC ook uitrekenen wat het Nederland zou brengen als we dit meer zouden doen. De conclusie was dat de economische baten in de miljarden konden lopen en dat het de uitstoot significant zou verlagen.
U begrijpt natuurlijk al waar ik heen wil. We zitten nu onbedoeld en ongewenst in een groter sociaal experiment met het nieuwe werken dan we ons ooit konden voorstellen. Dat levert echt niet alleen maar geluk op. Toch hoor ik veel mensen zeggen dat ze niet terug willen naar vroeger. Ik denk dat het ons gaat lukken om het streefbeeld van tien jaar geleden nu realiteit te maken.
Dit soort lichtpuntjes hebben we hard nodig. We zitten in een harde en acute gezondheidscrisis, die nu doorgroeit tot een economische crisis. Ondertussen is de ‘langzame’ klimaatcrisis nog even actueel als ooit. De uitstoot neemt nu tijdelijk af maar dat komt doordat de economie z’n buik inhoudt. En dat is iets anders dan structurele afslanking, zo weten sommige mensen van de foto.
Structurele afslanking van de uitstoot vraagt ingrijpende investeringen in schone mobiliteit, schone energie en energiebesparing. En die ontwikkeling staat onder forse druk, zo blijkt helaas uit onderzoek van de NVDE bij de bedrijven in onze achterban.
Er zijn in de kern drie problemen:
- Mensen en bedrijven geven nu geen prioriteit aan de verduurzaming van hun huis of bedrijf en aan de verduurzaming van hun wagenpark of auto. Met bijvoorbeeld laadvoorzieningen voor elektrische auto’s is het ook moeilijk geld verdienen als er zo weinig wordt gereden.
- Projecten stagneren. Projectontwikkelaars moeten nieuwe en veilige werkvormen ontwikkelen. De levering van producten uit het buitenland gaat moeizaam, de zonnepanelen uit China of de elektrische auto’s uit Californië. Buitenlandse specialisten kunnen niet meedoen. En vergunningen en beleidsprocessen lopen vertraging op.
- Verduurzaming vraagt stevige investeringen, die zich in de toekomst terug verdienen. Onzekerheid over de toekomst leidt tot huiver voor grote uitgaven.
Juist daarom is het zo belangrijk om te zien waar de kansen liggen. De grootste kans die ik zie, lijkt vrij saai: vasthouden aan de doelen van het klimaatakkoord. Maar dat is eigenlijk spectaculairder dan het klinkt. Dat klimaatakkoord veroorzaakt namelijk bijna 100 miljard euro aan investeringen met (netto) 39.000 tot 72.000 voltijdsbanen, blijkt uit onderzoek van TNO https://www.nvde.nl/nvdeblogs/klimaatakkoord-ruim-70-000-banen-creeren-blijkt-ecn-onderzoek/
We hadden het plan voor groen economisch herstel dus al geschreven voor de Coronacrisis uitbrak! Na de kredietcrisis duurde het vijf jaar voordat Nederland met het Energieakkoord een ‘Green Deal’ sloot – nu hebben we die al liggen. We hoeven ‘alleen maar’ te zorgen dat we het waarmaken. En dat vraagt extra inspanning. Er is meer nodig om de duurzame keuze aantrekkelijk en makkelijk te maken voor mensen en bedrijven. We moeten beter ons best moeten om processen slim te organiseren en vlotte vergunningen te regelen. En er zijn nieuwe zekerheden nodig voor investeringen.
Dat is allemaal veel werk. Een positieve opbrengst van deze crisis is de herwaardering voor mensen die zich inzetten voor de publieke zaak. Nou weet ik niet of mensen snel de straat op gaan om te klappen voor ambtenaren. Maar een herwaardering voor ambtenaren zou terecht zijn. Ambtenaren spelen een cruciale rol om het klimaatakkoord succesvol uit te voeren en zo ‘groen herstel’ mogelijk te maken.
Bij ‘groene banen’ gaat het vaak over technische vakmensen; en die zijn ook essentieel. Maar naast deze ‘doeners’ hebben we ook voldoende ‘regelaars’ en goede plannenmakers nodig. Ook dat zijn groene banen – en ook daar zou ik er graag meer van zien. Het is wat atypisch, maar ik hoop op verkiezingsprogramma’s met het voorstel ‘meer ambtenaren’. Die dan natuurlijk wel conform het nieuwe werken aan de slag gaan.
Olof van der Gaag, Directeur NVDE
Deze blog van Olof van der Gaag werd vandaag intern verspreid binnen het ministerie van I&W.