Veel duurzame energieprojecten kunnen per saldo een reductie van stikstofemissies veroorzaken doordat zij fossiele energie vervangen, ondanks dat de duurzame energieprojecten in de bouwfase (en soms in de exploitatiefase) stikstof uitstoten. Deze duurzame energieprojecten dragen daarmee bij aan de klimaatdoelstellingen, en tegelijkertijd aan de stikstofreductiedoelstellingen. Op verzoek van de NVDE heeft Van Doorne gezocht naar routes om dergelijke duurzame energieprojecten doorgang te kunnen laten vinden binnen de huidige stikstofregelgeving.
Er is weliswaar niet één alomvattende oplossing, maar wel maatwerk denkbaar op categorieniveau (bijvoorbeeld voor warmtenetten, electrolysers, zero-emissiezones, emissieloos zakelijk verkeer). Van Doorne bepleit een faciliterende rol van Rijk en provincies om individuele duurzame energieprojecten (en lokale bestuursorganen) te helpen met standaardisatie van een passende beoordeling/ADC en ADC-afweging. Nieuwe concrete (klimaat)maatregelen zouden waar mogelijk moeten worden geoormerkt voor stikstofdoeleinden om ‘vervliegen’ van stikstofreductie te voorkomen.
Van Doorne ziet vier routes voor natuurtoestemming voor duurzame energieprojecten:
- a. Stikstofvrijstelling in de provinciale Omgevingsverordening: duurzame energieprojecten worden vrijgesteld indien zij aan bepaalde (strikte) voorwaarden voldoen;
- b. Stikstofvrijstelling in een nationale regeling: duurzame energieprojecten worden vrijgesteld als Natura 2000-activiteit van nationaal belang (art. 4.12 Omgevingsbesluit) of in het algemeen belang (art. 11.20 Besluit Activiteiten Leefomgeving);
- Stikstofvrijstelling in een nationaal, provinciaal of gemeentelijk programma: een programma op de meest geschikte bestuurslaag waarmee stikstofemissiereductie die door bepaalde maatregelen behaald worden kunnen worden gebruikt voor (de bouwfase van) duurzame energieprojecten;
- Vergunningverlening via ADC-toets: duurzame energieprojecten faciliteren door standaardisatie van de onderbouwing en afweging. Via een ADC-toets kan een project een vergunning krijgen als een Alternatieve oplossing ontbreekt, er sprake is van Dwingende reden van groot openbaar belang en indien de nodige Compenserende maatregelen worden getroffen om te waarborgen dat de algehele samenhang van de Natura 2000-gebieden bewaard blijft.
Notitie Juridisch kader stikstof – duurzame energieprojecten
Juridische verkenning stikstofoplossingen duurzame energieprojecten (NVDE_Van Doorne 1 april 2025)