De kosten van duurzame energie zijn de afgelopen jaren fors gedaald maar het einde is nog lang niet in zicht. Ecofys, onderdeel van Navigant, heeft berekend dat zonne- en windenergie de komende vijf jaar 20 tot 40 procent goedkoper kunnen worden. De kostprijs van duurzame stroom beweegt daarmee in de richting van stroom uit kolen en gas. Deze kostendaling komt echter niet uit de lucht vallen: er is stevig beleid nodig om dit voor elkaar te krijgen.

Er is terecht veel aandacht voor de kosten van de energietransitie en het nieuwe klimaatakkoord. Kostenreductie kan een belangrijke bijdrage leveren aan de betaalbaarheid van de transitie en het verlagen van drempels voor verduurzaming. Daarom heeft de NVDE aan onderzoeksbureau Ecofys gevraagd om de mogelijkheden voor een verdere kostenverlaging van zon- en windenergie te onderzoeken en kwantificeren.

Kostenverlaging
De prijs voor zon- en windenergie ligt in 2030 tussen de 3 en 6 cent per kWh, berekende Ecofys. Volgens het PBL is de elektriciteitsprijs dan 4,4 cent per kWh. Zon- en windenergie komen in kosten steeds dichter bij elkaar te liggen. In 2023 kost windenergie op zee minder dan vijf cent per kWh; wind op land tussen de 4 en 7 cent; en grootschalige zonnestroom 5 tot 8 cent per kWh. De elektriciteitsprijs is dan 4,2 cent per kWh volgens PBL.

De PBL Kostennotitie voorspelde in april al dat zonne- en windenergie zogenaamde negatieve nationale kosten voor CO₂-reductie kennen. Dit betekent dat deze technieken zowel CO₂ reduceren als geld opleveren. Deze specifiekere studie van Ecofys maakt concreet wat dat voor projecten betekent en wat er nodig is voor die kostenreductie.

Dit positieve nieuws betekent niet dat er geen uitdagingen meer zijn. Er zijn oplossingen nodig voor periodes met te veel of te weinig groene stroom. Bijvoorbeeld het flexibel laten inspelen van de vraag op het variabele aanbod; opslag; conversie naar bijvoorbeeld waterstof of warmte; en CO₂-vrij ‘regelbaar vermogen’ (centrales die makkelijk aan en uit kunnen). Hiervoor is nog veel innovatie nodig en het is belangrijk daarin te investeren.

Investeringszekerheid
Verdere kostendaling is ook voor deze innovaties van belang. Die kostendaling kan met enkele voorwaarden worden versterkt. Centraal hierbij staat het succesmodel van Wind op Zee. Investeringszekerheid zorgt voor betaalbaarheid:

• Lange termijn duidelijkheid over een stevige groei van de markt. Bijvoorbeeld met jaarlijkse tenders voor zonnepanelen op grote daken van publiek bezit.
• Het verlagen van aanlooprisico’s door ‘kant en klare’ projecten (inclusief vergunning) in concurrentie te tenderen.
• Het verlagen van netaansluitings- en netwerkkosten door beter plannen van nieuwe zon- en wind projecten en netbeheerders meer ruimte te geven.
• Het verlagen van afschrijfkosten door projecten te financieren voor een langere periode (bijvoorbeeld 20 jaar), die dichterbij de technische levensduur komt.

Daarnaast komt een deel van de kostenreducties door technologische innovaties. Nederlandse inzet voor R&D is daarbij noodzakelijk en biedt economische kansen.

Rapport Ecofys NVDE_Kostendalingen zon-PV en wind