Het is misschien wel het mooiste gevoel dat er bestaat: verliefd worden. Alles is mooi, je zit vol energie en niks is meer hetzelfde. Je geliefde is de meest prachtige persoon ter wereld, met alleen maar goede kanten. Andere vrouwen of mannen verbleken. De toekomst is vol belofte en lacht je toe.
Met een nieuw kabinet hangt er altijd een sfeer van hoop en belofte in de lucht. Echte verliefdheid was het deze keer misschien niet maar de blik is op de toekomst gericht. Tijdens de lange onderhandelingen lijkt er op één terrein wel een pijl van Cupido te zijn geland in de harten van de onderhandelaars: opvallend genoeg bij CO2-opslag (CCS).
Een derde van de extra CO2-reductie die Rutte III wil bereiken, moet komen van CCS. Dit heeft iedereen verrast, zowel de voor- als tegenstanders van CCS. Deze liefde op het eerste gezicht moet echter geen one night stand worden. En misschien anders dan in de echte liefde is de energietransitie gebaat bij een grote mate van polygamie. Zo kan de grote liefde voor CCS onbedoeld een transitieremmer worden.
Laten we hierbij leren van het onderzoek ‘vijf redenen waarom langzaam verliefd worden je uiteindelijk gelukkiger maakt’ (*).
1. Heftig verliefd zijn betekent niet dat de relatie goed is. CCS oogt eigenlijk helemaal niet aantrekkelijk: niet iets schoons maken maar iets vies wegstoppen. Maar het is niet alleen het uiterlijk dat telt, natuurlijk. Er is volop reden om interesse te hebben in CCS. Maar het staat ook vast dat het zich zeker in Nederland nog niet heeft bewezen. Er is nog veel te leren en ontdekken.
2. Langzame verliefdheid blijft groeien. Bij alle duurzame energie technieken zien we dit nu: bijvoorbeeld zonnepanelen en windmolens bestaan al tientallen jaren. Daardoor heeft er al veel innovatie plaatsgevonden. Kinderziektes zijn geëlimineerd. Er voltrekt zich een pracht van een leercurve: de grote groei gaat samen met een spectaculaire daling van de kosten. De energieprijzen dalen enorm en een ton CO2 kost nauwelijks meer dan twee cappuccino. Toch lukt het om met steeds minder subsidie steeds meer duurzame energie te maken.
3. Je leert elkaar heel goed kennen en wordt verliefd op de persoon, niet op een projectie. Het lijkt zo handig: je stopt de rommel onder de grond en kunt doorgaan met wat je altijd deed. De kosten lijken mee te vallen in de tabellen van PBL. En ook handig: lege gasvelden en gasputten krijgen een nieuwe functie. Nog handiger: je kunt zelfs zorgen voor ‘negatieve uitstoot’: biomassa haalt eerst als plant de CO2 uit de lucht – als je die biomassa omzet in energie, stop je de CO2 die vrijkomt onder de grond. Er zijn voldoende redenen om CCS een serieuze kans te geven. En juist daarom is het belangrijk om dat te doen met reële verwachtingen, oog voor de mogelijke nadelen én voor de andere zaken die de transitie nodig heeft.
4. Je praat meer over de toekomst en wat je wil. Volgens mij wil iedereen een wereld die gelukkig en welvarend is, met de lusten van de moderne tijd zonder de lasten te verschuiven naar onze kinderen. Daarvoor is een nieuwe energievoorziening nodig – zonder CO2, efficiënt en gebaseerd op duurzame energie; zo positief mogelijk voor koopkracht, werkgelegenheid en het bedrijfsleven. Als alle hervorming in de industrie zich richt op CCS gaat dat ten koste van de meer fundamentele hervorming van de bedrijfsprocessen, zoals energiebesparing, elektrificatie, opslag, waterstof en de inzet van duurzame biomassa. Dit argument heeft bijvoorbeeld ook VEMW (de vereniging van organisaties die stroom, water of gas gebruiken) zeer terecht naar voren gebracht.
5. Je blijft samen groeien omdat je weet dat dat kan. De kabinetsplannen voor CCS worden betaald uit stimuleringsregeling voor duurzame energie, de SDE+. Met deze doelstelling bedragen die kosten zo één miljard euro per jaar. Dat gaat dus rechtsreeks ten koste van de groei van duurzame energie. En fors ook: dit is een derde van het budget en scheelt Nederland in 2030 zo vijf procentpunt duurzame energie. Nederland haalt zo het tempo uit de succesvolle groei van duurzame energie dankzij het energieakkoord – en we blijven in de Europese achterhoede met zo’n 22% duurzame energie in 2030. De groei van de één gaat dus rechtsreeks ten koste van de ander. Dat is nooit een basis voor een goede relatie.
(*) de 5 redenen komen uit het boek ‘Lang + Gelukkig’ van Paulien Timmer, gebaseerd op interviews met 100 stellen die langer dan 40 jaar gelukkig getrouwd zijn.
Dit opinie artikel van Olof van der Gaag werd 30 oktober 2017 gepubliceerd op Energiepodium