Nederland is klaar voor een goed afscheidsplan voor aardgas. Tweederde van de Nederlanders is (zeer) positief als huizen in de toekomst geen gasaansluiting meer hebben en duurzamer kunnen verwarmen en koken tegen dezelfde kosten. Er is niet veel weerstand: slechts 8,7% staat hier negatief tegenover. De NVDE vindt dat de overheid en gemeenten de regie moeten nemen: schaf de aansluitplicht voor aardgas af; voer samen met andere lokale belanghebbenden lokaal het beste alternatief voor aardgas uit; maak duurzame keuzes financieel aantrekkelijker. 

Nederland is al decennialang een echt ‘aardgasland’. Er is nu veel aandacht voor een toekomst zonder aardgas. De Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie (NVDE) wilde graag de mening van de bevolking weten. PanelWizard deed onderzoek in opdracht van de NVDE onder ruim duizend Nederlanders van 18 jaar en ouder.

Draagvlak

De meest opvallende uitkomst is het grote draagvlak voor een toekomst zonder aardgas in huizen. Tweederde van de Nederlanders (64,7%) is positief tot zeer positief als huizen in de toekomst geen gasaansluiting meer zouden hebben en ze meer duurzaam kunnen verwarmen en koken tegen dezelfde kosten. Er is niet veel weerstand: slechts 8,7% staat hier negatief tegenover.
De belangrijkste reden daarvoor is dat dit beter is voor het milieu. Ook noemen veel mensen de eindigheid van de gasvoorraad.  Bij de tegenstanders speelt vooral het koken op gas een grote rol. Twijfelaars hebben vooral praktische vragen over hoe dat moet en wat dat kost, een huis zonder gas.

Energiebesparen in huis

Mensen kunnen zelf al veel doen om hun energieverbruik te verminderen. Tweederde van de Nederlanders geeft aan meer te kunnen doen om zelf energie te besparen. De belangrijkste belemmeringen zijn dat mensen het te duur vinden (64%), dat mensen niet goed weten welke maatregelen ze het beste kunnen nemen (21,6%) en dat ze het te veel gedoe vinden (15%).
Wat doen mensen zelf wel? Vooral de kleinere acties scoren hoog: licht en verwarming uit als er niemand is (90% / 86,5%); spaar/LED-lampen (80%); korter douchen (61,8%). De grote maatregelen scoren aanmerkelijk lager. 47% heeft isolatie aangebracht, 10% heeft zonnepanelen en 3% respectievelijk 4% heeft een zonneboiler dan wel een warmtepomp. Er is dus nog een wereld te winnen voor mogelijkheden om zelf duurzame warmte op te wekken. Met de subsidieregeling iSDE is dat nu extra aantrekkelijk.

Actie op verduurzaming nodig

Nederland is eerder radicaal van energiebron gewisseld, namelijk bij de overgang van kolenkachels naar gasverwarming. Ook die omslag kwam binnen 10 jaar tot stand, met een strakke regie van de overheid. De infrastructuur werd op orde gebracht en het werd aanlokkelijk gemaakt voor bewoners. Dat is ook nu nodig, vindt de NVDE. Het onderzoek laat zien dat hier draagvlak voor is maar dat je die opdracht niet alleen bij bewoners zelf kunt leggen.

Olof van der Gaag, directeur NVDE: “Prachtig dat zo’n groot deel van de mensen positief tegenover verduurzaming van huizen staat. Nu is er snel actie nodig.”

De NVDE pleit voor de volgende acties:

• Schaf de huidige gasaansluitplicht voor nieuwbouw voor netbeheerders af. Nu worden er jaarlijks nog 40.000 huizen aangesloten op het aardgasnet. Dat is dweilen met de kraan open: het is economisch niet efficiënt en vertraagt de verduurzaming.
• De grote uitdaging zit in de bestaande bouw. Daar zijn verschillende opties voor zoals isolatie, warmtenetten, warmtepompen, groen gas en pelletkachels. Laat gemeenten binnen kaders van het Rijk het initiatief nemen om samen met andere lokale belanghebbenden (zoals woningbouwverenigingen, huiseigenaren, netbeheerders en leveranciers) vast te stellen wat per buurt/wijk/stadsdeel het beste alternatief is voor aardgas – en voer dat vervolgens uit met inspraak en participatie van bewoners. Met deze gemeentelijke energieplannen en een landelijk stappenplan kan Nederland in 2035 een CO₂-neutrale gebouwde omgeving hebben. Het schaarse aardgas kan worden gebruikt voor bijvoorbeeld de industrie en zwaar transport.
• Op korte termijn is aardgas nog te goedkoop en daarmee hebben alternatieven een onterecht concurrentienadeel. Dat moet veranderen, bijvoorbeeld met een hogere belasting op aardgas en voordelen voor duurzame warmtebronnen. De transitie slaagt alleen als bewoners voordeel hebben bij die duurzame alternatieven.

Het artikel dat op 24 november verscheen in het dagblad Trouw naar aanleiding van dit bericht: