Sinds vorige maand kent Nederland een nieuwe branchevereniging voor warmtepompensector, nadat de Vereniging van leveranciers van airconditioningapparatuur VERAC en de stichting Dutch Heat Pump Association (DHPA) zijn samengegaan. Peter Wagener, bestuurslid van de NVDE, is de voorzitter van de nieuwe vereniging DHPA. ‘Er is gewoon heel veel te doen in de gebouwde omgeving.’

De nieuwe vereniging vertegenwoordigt 24 bedrijven, goed voor circa 95 procent van de markt van warmtepompen in de woningbouw en utiliteit. Als voorzitter heeft Wagener daarbij vooral een verbindende rol, en als initiator. “Als je dingen wilt realiseren dan doe je het niet alleen. Mijn rol is om kritische vragen te stellen, om een fel randje te hebben. Ik behoor tot de categorie betrokken mensen, maar wel met oog voor concreet resultaat. Dat de DHPA lid is van de NVDE is een goede combinatie.”

Waarom is dat een goede combinatie?
“We hebben een dergelijk overlegplatform nodig. Ik ben zelf heel erg positief over het Klimaatakkoord van Parijs. We willen Nederland verduurzamen maar ons land is zo verslaafd aan fossiele energie. Je ziet dat binnen afzienbare tijd fossiel duurder wordt dan duurzame energie, als je alle maatschappelijke kosten mee neemt. Maar we hebben een megaklus te klaren in Nederland met de energietransitie. Het is dan ook ondenkbeeldig dat de DHPA alleen in Den Haag daartoe dingen probeert voor elkaar te krijgen. Gezamenlijk onder de vlag van de NVDE gaat dat beter en effectiever. Die bundeling is de sterke kracht van de NVDE natuurlijk. Op deze manier krijgen we ook structuur in alle verschillende technologieën die er zijn, die allemaal één doel dienen, namelijk verduurzaming. Dat is een goede zaak. Maar de overheid ziet er een scharnierpunt in die ze vanuit hun perspectief meer kan beïnvloeden.”

Hoe bedoel je?
“Een mogelijk gevaar van de rol van de NVDE als sterke, goed georganiseerde belangenorganisatie is wel dat de overheid de neiging heeft om haar binnen de nauwe samenwerking in te willen zetten als uitvoeringsorganisatie. Daar moeten we heel waakzaam voor zijn. Natuurlijk heb ik het zo veel liever dan drie jaar geleden, toen we allemaal als ‘groene moppersmurfen’ in een hokje zaten omdat we niet onderling waren verbonden en Teun zijn stinkende best moest doen in Den Haag om gehoord te worden. Als NVDE krijgen we nu in Den Haag veel, veel beter gehoor.”

Wat bedoel je precies met uitvoeringsorganisatie?
“Dat de overheid in de verleiding kan komen om uitvoeringszaken bij de NVDE te willen plaatsen, terwijl in de ogen van de DHPA de NVDE een belangenorganisatie is voor een breed pallet aan organisaties, actief in verduurzaming. We moeten daarbij gezamenlijk heel goed opletten wie welke rol oppakt. Dat moeten we kantelen en is lastig, ook voor de overheid.
Daar ligt echter wel een belangrijke rol voor de overheid. De overheid heeft nu eenmaal een monopolie en op het gebied van wet- en regelgeving. Het zal altijd een aandachtspunt blijven bij de bundeling van sectoren.”

In de energietransitie is er een grote uitdaging weggelegd voor de gebouwde omgeving, omdat daar een groot deel van ons energieverbruik naar toe gaat. Hoe zit het met warmtepompen?
“Ik werk al vijftien jaar met het fenomeen warmtepompen. Het is zonder twijfel nu het momentum om er echt werk van te maken in de verduurzaming van de gebouwde omgeving. Het is een van de leidende technologieën. Binnen de utiliteitsbouw is het al standaard, nu moet de woningbouw volgen. Nu dat we de krachten hebben gebundeld in de nieuwe vereniging DHPA kunnen we belangrijke stappen maken.”

Waarom is juist die gebouwde omgeving zo belangrijk?
“Er is gewoon heel veel te doen in de gebouwde omgeving. Er gaat enkel in de woningbouw enkele honderden PetaJoules per jaar aan energie om, voor ruimteverwarming en warm tapwater. We moeten niet alleen kijken naar technologie-oplossingen om de vraag naar energie duurzaam in te vullen, maar tegelijkertijd ook kijken hoe we het gaan doen met minder energie. Hoe zorgen we ervoor dat die vraag fors naar beneden gaat? Die opgave is complex als je bijvoorbeeld weet dat je al je woningen (beter) moet gaan isoleren in de komende dertig jaar.”

De ISDE-regeling moet daar een belangrijke stimulans voor zijn. Hoe loopt die regeling, nu dat het eerste jaar zo goed als afgelopen is?
“Er is tot nu toe ongeveer 45 miljoen euro ‘gebruikt’ van de in totaal 70 miljoen. En dat is helemaal niet slecht. We halen zo ons subsidiedoel. Als je kijkt naar het eerste kwartaal zie je dat er maar een paar miljoen is opgevraagd. Dat komt omdat in die eerste maanden je alleen nog maar de voorlopers hebt aangesproken, en de benodigde opstart-tijd van een dergelijk langlopend proces”

Dus gaat de regeling in 2017 verder?
“Dat maakt EZ op 1 december bekend, maar ik verwacht (En hoop dat ook vurig namens de sector) dat we, op wat details na, op dezelfde voet verder gaan volgend jaar. In totaal is er vanuit de SDE-gelden voor een periode van 5 jaar, 350 miljoen euro geoormerkt voor ISDE. De regeling is dus hopelijk ‘kabinetsformatiebestendig’. Ik ben ervan overtuigd dat EZ het heel serieus neemt.”

Kunnen we wel verder met de verduurzaming van de gebouwde omgeving zonder die regeling?
“Ik heb gezien in de rapportage van RVO dat ongeveer iets meer dan de helft van de regeling wordt gebruikt voor warmtepompen. Over vijf jaar tijd zal dat aandeel van warmtepompen ongeveer 4-6 Petajoules extra aan duurzame energie opleveren. Als je dat afzet tegen andere energiesystemen, zoals wind op zee dat hierbij vergeleken per PetaJoule veel kostbaarder is, dan kun je stellen dat de regeling een effectief en efficiënt instrument is. En als die wegvalt is dat niet goed voor de continuïteit.”

Maar we staan dus nog maar aan het begin van een grote operatie?
“Ja. Ik krijg persoonlijk heel veel motivatie uit het Klimaatakkoord van Parijs. Ik geloof dat die door slimme mensen is gesloten, mensen met een goed inschattingsvermogen. Ik heb zelf ook kinderen en ik wil voor hen ook een fatsoenlijk leefbare wereld achterlaten. Maar als we de doelen van het Klimaatakkoord willen bereiken moeten we verder gaan dan alleen stimuleren en verleiden en ook denken aan wet en regelgeving. Kijk bijvoorbeeld eens naar Denemarken waar ze de CV-ketels uitfaseren uit de nieuwbouw. We hebben een heldere, eenduidige kaderende wet- en regelgeving nodig.”

Hoe zou zoiets eruit moeten zien dan? Met handhavende maatregelen voor mensen die niet mee willen doen? “Nee, daar geloof ik niet in. We zouden in Nederland bijvoorbeeld een minimum aandeel aan hernieuwbare energie kunnen afspreken bij vervanging of renovaties. Dan laat je de keus wel aan mensen en de markt. Zo kan het ook effectief via wetgeving worden geregeld.”

Heb je daarvan een voorbeeld?
“Kijk hoe het ging met koelkasten. Acht jaar geleden kon je bijvoorbeeld bij de Expert of Media Markt goedkope koelkasten kopen met een D-label. Nu zijn ze alleen nog maar te krijgen met minimaal een A-label, lager is in EU-wetgeving verboden. Dat is geen keuze van mensen geweest maar door (EU) wetgeving ingezet. Als we het Klimaatakkoord van Parijs in Nederland willen uitvoeren kunnen we niet enkel varen op de welwillendheid van de eindgebruiker. Een ander voorbeeld is verf. Vroeger had je loodwit in verf, wat slecht bleek voor onze gezondheid. Dankzij wetgeving zit dat er nu ook niet meer in. Hetzelfde geldt voor de zure regen die onze bossen kapot maakte. Dankzij de wettelijke verplichting voor katalysatoren in auto’s nam dat af. Dit waren ook geen keuzes van de consument. De stap naar duurzame energie is natuurlijk complexer, je moet er de tijd voor nemen. Maar het is onoverkomelijk dat we de stap moeten maken, inclusief bijpassende wet- en regelgeving.”