Het is goed nieuws dat het aandeel hernieuwbare energie richting 2030 ruim verdubbelt in de ramingen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL): 32 tot 42 procent. Ook de energiebesparing groeit. Het is essentieel dat een nieuw kabinet verder gaat op deze ingeslagen weg. ‘We gaan snel de goede kant op, met energiebesparing, duurzame energie en CO2-reductie. Tegelijkertijd is er extra actie nodig om de ambitieuze doelen te halen. De onzekerheden en ‘bandbreedtes’ zijn nog te groot,’ zegt Olof van der Gaag, voorzitter Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE).
Het is van groot belang dat de ontwikkeling van duurzame warmte en hernieuwbare gassen sneller gaat: dit blijft te ver achter bij hernieuwbare elektriciteit, terwijl de helft van de energievraag gaat over warmte. Tegelijkertijd moet die snelle groei van hernieuwbare elektriciteit op zee en op land wel worden doorgezet, zonder nieuwe obstakels, want veel sectoren hebben groene stroom nodig om van de fossiele energie af te gaan. Versnelde versterking van de energie-infrastructuur en een slimmer gebruik daarvan is cruciaal.
Terecht zegt de Raad van State: ‘Om het klimaatdoel van 55 procent CO2-reductie in 2030 te halen, zouden alle beleidsvoornemens van het kabinet volledig én op tijd moeten worden uitgevoerd én maximaal effect moeten hebben. Dat is niet realistisch.’ Het is goed dat het kabinet in de Klimaatnota erkent dat de uitwerking en uitvoering van het beleid cruciaal zijn en voortvarend moeten worden opgepakt.
De NVDE werkt met alle leden graag mee aan het vinden van praktische en creatieve oplossingen om verder te versnellen. ‘Efficiënter energieverbruik en meer ‘oranje-groene’ energie van eigen bodem zijn extra van belang gezien de geopolitieke spanningen. Dit geeft ons meer grip op onze energievoorziening en voorkomt grote prijsschokken voor de energierekening, zoals afgelopen jaar,’ zegt Van der Gaag.
De doelen voor energiebesparing zijn niet binnen bereik, concludeert het PBL. Daar is dus extra aandacht voor nodig, en ook voor de verduurzaming in de industrie, mobiliteit en gebouwde omgeving. Snelle en stevige wet- en regelgeving en investeringszekerheid voor verduurzaming zijn cruciaal.
De NVDE constateert dat de vorige kabinetten een inhaalslag hebben gemaakt op verduurzaming van de economie en samenleving. Er ligt een stevige basis voor het volgende kabinet om door te bouwen aan de energietransitie, maar er zijn ook grote praktische uitdagingen op het vlak van lange doorlooptijden bij procedures, stikstofbelemmeringen, netcongestie en natuurinclusief isoleren. Bovendien wordt een aantal grote thema’s in het klimaatbeleid doorgeschoven naar de formatietafel, zoals rekeningrijden en fiscale vergroening van de energiebelasting. Het is cruciaal dat ingezet beleid wordt voortgezet en keuzes worden gemaakt over verdere structurele vergroening richting 2030 en daarna.
Veel seinen staan op groen: inmiddels komt de helft van onze elektriciteit uit hernieuwbare bronnen. Nederland is Europees kampioen zonnepanelen per hoofd van de bevolking. We boeken grote successen met subsidievrije windparken op zee. Meer mensen dan ooit isoleren hun woning en rijden elektrisch. De industrie zet grote stappen en veel bedrijven willen zo snel mogelijk verduurzamen. De investeringen in het elektriciteitsnet zijn verdubbeld. En duurzame gassen en warmte versnellen geleidelijk aan.
Om daadwerkelijk binnen de bandbreedte van de vandaag gepubliceerde Klimaat- en Energieverkenning (KEV) van het PBL te komen in 2030, moet vastgesteld én voorgenomen beleid worden uitgevoerd. In de KEV2023 is ten opzichte van vorig jaar voor ongeveer 10 megaton extra CO2-emissiereductie meegerekend, waaronder voor rekeningrijden, de maatwerkafspraken met de industrie en normering van (hybride) warmtepompen. Dit beleid moet in onze ogen dus worden doorgezet. Om meer zekerheid in te bouwen in het doelbereik (waar het Interdepartementaal Beleidsonderzoek onder leiding van Laura van Geest over heeft geadviseerd) zijn bovendien extra keuzes nodig. De NVDE pleit onder andere voor:
- Vergunningprocedures voor duurzame energie en energie-infrastructuur moeten maximaal twee jaar duren, en er is stikstofvrijstelling voor de bouwfase in de energietransitie nodig
- Alle zakelijke auto’s verplicht emissieloos vanaf 2027
- Grootschalige aanpak om de armste wijken aardgasvrij te maken met een lagere energierekening, via een zeer gunstige regeling voor bewoners
- Een gezamenlijke aanpak voor de verduurzaming van de industrie en groei van de benodigde duurzame energie