Het kabinet presenteerde vandaag een uitgebreide verkenning van maatregelen om de energietransitie te versnellen. De NVDE is op hoofdlijnen positief over de aanpak. “Deze verkenning is een goed begin van het kabinet om tot versnelling te komen. Nu is het van belang dat alle type energietransitieprojecten mee kunnen liften op deze maatregelen, dus niet alleen infrastructuur benodigd voor de energietransitie, met een focus op industrie.” aldus NVDE-voorzitter Olof van der Gaag. Verder moet het Rijk samen met provincies, gemeenten en bedrijfsleven zo snel mogelijk aan de slag gaan met de besluitvorming over en implementatie van alle opties. “Kijk daarbij breder dan wet- en regelgeving alleen, het gaat ook om een andere manier van samenwerken”.

Het moet sneller
Om fossiele bronnen zo snel mogelijk te vervangen door hernieuwbare energie uit Nederland (oranje-groene energie) zijn krachtige ingrepen nodig. Door congestie op het net staan de projecten op het gebied van elektrificatie en groene waterstof zwaar onder druk. Het vraagt extra maatregelen en snelle besluitvorming om het doel van 55% tot 60% CO2-reductie in 2030 te kunnen halen. Randvoorwaarden hiervoor zijn ruimtelijke inpassing, kortere doorlooptijden, voldoende vakmensen en het versterken, ‘verslimmen’ en versnellen van energie-infrastructuur. De realisatie van grote projecten in de energietransitie duurt vaak 8 à 10 jaar. Dit moet drastisch worden ingekort om de klimaatdoelen van 2030 in  zicht te houden. Daarom riep een Klimaatcoalitie van bedrijven en de NVDE eerder al op tot snellere besluitvorming en een andere werkwijze voor versnelling, want tot eind 2030 hebben we nog maar 96 maanden te gaan. Niet alleen de aard en de omvang van de maatregelen moet radicaal anders, maar ook de manier van werken (besluitvorming, vergunningsprocedures, kaders voor ruimtelijke ordening, duidelijkheid over infrastructuur).

Versnellingsaanpak kabinet
De NVDE is blij dat het kabinet deze mening deelt en nu voortvarend aan de slag wil met het nemen van maatregelen om de doorlooptijden te drukken. Het kabinet heeft een verkenning uitgevoerd naar de versnellingsmogelijkheden binnen het bestaande juridisch instrumentarium en over aanpassingen van wetgeving om tot nog meer versnelling te komen.

Een aantal voorbeelden van maatregelen die uit de verkenning naar voren komen:

• Aanpassingen in wetgeving om procedures en termijnen, en daardoor doorlooptijden, te versnellen voor energietransitieprojecten met betrekking tot de Omgevingswet, de Crisis- en herstelwet en de Algemene wet bestuursrecht.
• De Rijkscoördinatieregeling (RCR) en provinciale coördinatieregeling (PCR, in de Omgevingswet evenals de RCR: de projectprocedure) voor meer projecten laten gelden. Bijvoorbeeld voor waterstofinfrastructuurprojecten en de Delta Corridor.
• Verkorten van de projectprocedure, onder meer door (stappen in) de verkenningsfase over te slaan en de termijn te maximeren. Dit levert potentieel het voorkomen van een half jaar vertraging op voor die betreffende projecten.
• Het vergunningvrij maken van bepaalde kleinere bouwwerken: deze versnellingsmogelijkheid richt zich specifiek op kleinere bouwactiviteiten van regionale netbeheerders, zoals kleine transformatorstations met weinig impact op de omgeving. Hierdoor zijn netuitbreidingen eerder gereed en kunnen bedrijven sneller omschakelen naar duurzame productie.
• Veranderingen in de bezwaar- en beroepsprocedure, die grotendeels in de rapporten van de Rijksuniversiteit Groningen staan.
• Overige wettelijke opties zoals verbeteringen in de coördinatieprocedure van afdeling 3.5 van de Algemene wet bestuursrecht en aanpassingen procedure tot het vestigen van gedoogplichten.

Voorstellen NVDE
NVDE ziet deze verkenning als een goede start. Wij vinden het belangrijk dat deze versnellingsopties gaan gelden voor een zo breed mogelijke scope van projecten, dus alle type energietransitieprojecten, niet alleen voor in de aanleg van energie-infrastructuur met focus op de industrie . Daarnaast zien we in het pakket vooral aanpassingen in wet- en regelgeving en het meer centraal coördineren van besluitvorming. NVDE organiseerde eind vorig jaar een rondetafelgesprek onder leiding van Jan Peter Balkenende naar aanleiding van een casestudy over doorlooptijden. Hieruit kwamen ook nog andere opties voor versnelling, deels vanuit de overheid en deels vanuit de markt:

1. Programmeren en prioriteren: Integraal programmeren en wettelijk regelen dat projecten voor energieopwekking of energie-infra een hogere prioriteit krijgen / met voorrang in behandeling worden genomen door het bevoegd gezag. De werkgroep integraal programmeren heeft hiervoor een groeidocument opgesteld. Betrek marktpartijen, zoals projectontwikkelaars en industrie, bij het vervolg, zodat gezamenlijk keuzes kunnen worden gemaakt.
2. Actief grondbeleid: Stimuleer decentrale overheden om de instrumenten die zij hebben in te zetten om actief en faciliterend grondbeleid te voeren. Om duurzame opwek- en energie-infrastructuur te kunnen bouwen is grond nodig. Het verwervingsproces kan oplopen van een half jaar tot wel vijf jaar. Overheden kunnen dit proces bespoedigen door actief grondbeleid te voeren. Met de inzet van bestaande instrumenten hiervoor is nog veel te winnen.
3. Kennis en capaciteit: Meer budget voor het Landelijk Ambtelijk Expertteam Ruimtelijke Procedures om extra capaciteit in te huren en het oprichten van een expertpool binnen het juridisch apparaat. Neem hiervoor extra bestuursrechters en ondersteuning aan en beperk het beroepsrecht voor overheden. Vanuit de energiesector kunnen we helpen om mensen op te leiden om de uitvoeringskracht van de overheid te vergroten. Wij zien het opzetten van een gezamenlijk Centre of Expertise hierbij als kansrijk.
4. Communicatie en training: Richt een (interne) communicatiecampagne rondom doorlooptijden in voor alle overheden. Doel hiervan is om hen te informeren over welke mogelijkheden zij ‘in hun gereedschapskist’ hebben om doorlooptijden voor procedures van energieprojecten te verkorten en op welke manier de Rijksoverheid hierbij kan ondersteunen. Zet daarnaast een trainingsprogramma ‘Druk de doorlooptijden’ op om de samenwerking tussen overheden en initiatiefnemers te verbeteren en zo de doorlooptijden te verkorten.
5. Betere vergunningsaanvragen vanuit de markt: Idealiter zijn vergunningsaanvragen en subsidieaanvragen in één keer kwalitatief goed (‘first time right’) en hoeven overheden geen aanvullende informatie te vragen aan initiatiefnemers. Daarbij is wel relevant: wat is realistisch met betrekking tot welke informatie je op welk moment beschikbaar hebt als initiatiefnemer en hoe houd je ruimte voor wijzigingen zonder dat een vergunning of subsidie door die wijziging vervalt en de procedure / aanvraag opnieuw moet? Hier denkt de markt graag over mee met overheden.
6. Duidelijke afspraken vooraf over het participatieproces: Een goed participatieproces zorgt voor versnelling, een kwalitatief slecht participatieproces voor vertraging. Per project wordt een participatieplan opgesteld voor het participatieproces inclusief planning om hier vooraf duidelijke afspraken over te maken. Wanneer stakeholders wel worden betrokken en wanneer niet. Voor zon en wind op land bestaan hiervoor al gedragscodes, dit is mogelijk ook kansrijk voor de industrie-, de warmte- en infrastructuur-sector.

Vervolg
De kansrijke versnellingsopties die zijn geïdentificeerd worden komende periode uitgewerkt door de regering. Per voorstel stellen zij vast voor welk type projecten dit gebruikt kan worden. Waar mogelijk komt de regering voor het zomerreces ook met concrete voorstellen voor wijziging van wet- en regelgeving. Vervolgens besluit het kabinet of en, zo ja, welke wijziging van wet- en regelgeving zinvol is. De NVDE treedt hierin op als gesprekspartner.