De kans is groot dat het huidige maatregelenpakket voor klimaatbeleid onvoldoende is om de gestelde doelen voor 2030 te halen, schrijft het PBL vandaag. Het kabinet vergroot zo de kans dat de komende jaren plotseling kostbare maatregelen genomen moeten worden. Minister Hermans kondigde al aan dat zij nieuw beleid gaat invoeren als dit najaar blijkt dat de doelen inderdaad buiten bereik zijn. Daarmee dreigen we een jaar te verliezen. De duurzame energiesector kan en wil nu al meer doen, constateert de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE). “De busjes van de isolatiebedrijven blijven nu op de parkeerplaats staan, en de installatie van zonnepanelen en warmtepompen is gehalveerd door onzekerheid over het beleid. Bedrijven en burgers hebben een betrouwbare overheid nodig om sneller te werken aan energiebesparing, opwek van schone energie en nieuwe productiemethoden,” zegt Olof van der Gaag, voorzitter NVDE.
De markt voor een aantal duurzame energietechnieken, zoals zonnepanelen, warmtepompen en isolatiemaatregelen, stagneert. In 2023 vonden nog 600.000 zonnepanelen-installaties plaats. De verwachting is dat dit er in 2024 300.000 zullen zijn. Het jojobeleid van de overheid leidt tot aarzeling bij bewoners, ondanks het feit dat zonnepanelen nog steeds een veel beter rendement geven dan een spaarrekening. Ook het aantal nieuwe warmtepompen is in de eerste helft van 2024 gehalveerd vergeleken met dezelfde periode vorig jaar. De verlaging van de aardgasbelasting en het terugdraaien van de verplichting om een aardgasketel te vervangen door een hybride warmtepomp zijn daar debet aan. In de spouwmuurisolatie bedraagt de krimp zo’n twee derde, vooral doordat oplossingen nog niet zijn ingevoerd waardoor vleermuizen beschermd worden. Het met voorrang verduurzamen van woningen van mensen die in energiearmoede leven biedt hen een structurele oplossing. Het is nuttiger om 110.000 huishoudens een aardgasvrije woning te bieden dan dat iedereen een paar tientjes per jaar gasbelastingvoordeel krijgt.
Delta Rhine Corridor
Bedrijven en burgers zitten te wachten op politieke keuzes, die na lange formaties en meerdere verkiezingen iedere keer worden uitgesteld. En op de juiste randvoorwaarden om snel vergunningen en een adequate business case te krijgen. Het is daarom goed dat het kabinet het belang van het oplossen van netcongestie benadrukt en verkent hoe energieprojecten een vrijstelling van de stikstofregels kunnen krijgen.
De Delta Rhine Corridor, een bundel infrastructuur tussen Rotterdam en Limburg voor waterstof, CO2, stroom en ammoniak, is nodig voor bedrijven daar om te kunnen verduurzamen. Vier jaar oponthoud dreigt. “Beschouw de versnelling van deze Delta Rhine Corridor als een lakmoesproef. Heb de durf om de mogelijkheden te benutten die Europa nu al biedt om sneller op te schieten met zulke infra. Geef (staats)bedrijven die eraan werken de ruimte om wat risico te nemen,” zegt Van der Gaag.
Belemmeringen nu al wegnemen
Het is belangrijk dat we geen jaar verloren laten gaan, terwijl de benodigde acties nu al voor een belangrijk deel duidelijk zijn. Voor veel aanvullend beleid kunnen we ons geen jaar uitstel veroorloven. “Wij hebben volop ideeën hoe we bedrijven en burgers wél kunnen helpen op hun weg naar een innovatieve economie en een comfortabel huis. We werken graag zo snel mogelijk samen aan concrete, praktische keuzes,” zegt Van der Gaag.
Abrikoos
Het bedrag dat het kabinet-Schoof uittrekt voor klimaatuitgaven in 2025 is vergelijkbaar met vorig jaar en hoger dan enkele jaren geleden. Toch is de ‘klimaat-abrikoos’ nog steeds bescheiden vergeleken bij enkele andere grote overheidsposten. “Met een klein extra overheidszetje, komt er bij bedrijven veel in beweging,” zegt Van der Gaag.
Enkele voorstellen van de NVDE:
De NVDE ziet mogelijkheden voor het verbeteren van de randvoorwaardelijke kerntaken van de overheid, zoals het versnellen van procedures voor vergunningen (van acht naar twee jaar), uitbreiding en betere benutting van het elektriciteitsnet, vrijstelling van stikstofregels voor de bouw van energieprojecten en het in Europees verband verlagen van de rente voor duurzame energieprojecten.
In de gebouwde omgeving zien we kansen voor het wijk voor wijk verduurzamen van huizen, het stimuleren van direct eigen gebruik van stroom van zonnepanelen, het creëren van helderheid over toekomstige warmtenetten, en het op gang brengen van woningisolatie door het erkennen van opsporingsmethoden voor vleermuizen.
In de mobiliteit is het van belang om emissievrije auto’s aantrekkelijker te maken/houden dan auto’s met emissie. Het is daarom jammer dat uit de begroting blijkt dat de gewichtscorrectie van de MRB vanaf 2026 lager uitvalt dan eerder gepland (25% in plaats van 40% korting). Verder vindt de NVDE dat nieuwe auto’s van de zaak van bedrijven verplicht elektrisch moeten worden. Dit is kosteneffectief.
Voor de industrie is het nodig dat de al jaren bestaande energiebesparingsplicht serieus wordt gehandhaafd. Verder zou het schoon produceren van eindproducten moeten worden afgedwongen, en zou de overheid in haar inkoopbeleid het goede voorbeeld moeten geven.
De elektriciteitssector is goed op weg. Het coördineren van de afstemming van vraag, aanbod en infrastructuur voor groene stroom is voor de nabije toekomst essentieel. Ook is perspectief op doorgroei van hernieuwbare energie op land nodig, en duidelijkheid over hoe het toekomstige elektriciteitssysteem eruit gaat zien, inclusief opschaling van CO2-vrije flexibiliteit.