De energietransitie komt er, de vraag is welke weg moet worden bewandeld. Steeds meer stemmen gaan op om alleen te sturen op CO2-uitstoot. Maar dat is niet voldoende, betoogt de directeur van de Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie (NVDE) Olof van der Gaag. (Publicatie Energeia)

Er is in Nederland grote consensus over het einddoel van de energietransitie: een nagenoeg CO2-neutrale samenleving met volledig hernieuwbare energie. Shell tot Greenpeace benadrukt dat die transitie volop kansen biedt voor economie, werkgelegenheid en een aangename manier van leven. We hoeven het dus alleen nog maar eens te worden over hóe we die majeure verandering voor elkaar boksen.

Olof van der Gaag We staan voor de uitdaging om in één generatie naar 100% duurzame energie te gaan. Dat vraagt om een ongekende versnelling. De NVDE steunt daarom de klimaatwet die doelen stelt voor tussenliggende jaren voor CO2, energiebesparing en duurzame energie. We hebben alle duurzame technieken nodig en moeten zorgen voor een eerlijk speelveld waarop elke techniek kan excelleren.

Sturing alleen op CO2 is niet voldoende om dat te bereiken. Het is een beetje als autorijden: onverstandig om alleen op de brandstofmeter te kijken zonder oog voor de routeplanner en een blik op ander verkeer. De transitie verloopt het best wanneer je zowel stuurt op CO2-reductie als op groei van duurzame energie en energiebesparing. Die aanpak heeft zes voordelen.

Op termijn goedkoper
De kostprijs per vermeden ton CO2 is zeer belangrijk. Duurzame energie wordt gelukkig snel goedkoper. Op korte termijn is het optimaliseren van het bestaande systeem vaak goedkoper dan nieuwe innovaties. Toch hebben die innovaties op lange termijn vaak meer impact en lagere kosten. Het Planbureau voor de Leefomgeving onderschrijft deze voordelen van aparte doelen voor duurzame energie en besparing: meer kans op de benodigde innovaties, minder ‘lock in’ van bestaande technieken. Bijvoorbeeld de enorme prijsdaling van wind op zee was er nooit geweest met uitsluitend sturing op CO2.

Systeem emissiehandel faalt
Het stelsel van emissiehandel (ETS) functioneert helaas niet: er zijn teveel rechten in de markt die daardoor bijna gratis zijn. Bovendien lopen veel Nederlandse bedrijven voor op het Europese gemiddelde. De uitstoot zou hier zelfs stijgen als je niks extra doet. Dat maakt de transitie uiteindelijk nodeloos duur met minder kansen voor Nederlandse bedrijven. Helaas zal het ETS niet snel verbeteren. Bovendien valt niet elke sector onder het ETS, zoals energiebesparing in de gebouwde omgeving. Nog een reden voor sturing op meerdere doelen.

Meerdere doelen, meerdere belangen
Energiebeleid draait om meer dan het klimaat. Het gaat ook om betrouwbaarheid en betaalbaarheid van energie; om innovatie, banen, economie; om luchtkwaliteit en onafhankelijkheid van andere landen. Ook andere landen, die vaak al verder zijn dan Nederland, sturen op meerdere doelen. Door daarvan te leren, kunnen wij lagere kosten realiseren en economische (export)kansen creëren voor onze eigen bedrijven.

Investeringszekerheid
Een doelstelling voor duurzame energie en energiebesparing is duidelijk en richtinggevend voor bedrijven. De energietransitie vraagt miljardeninvesteringen die onze bedrijven alleen doen wanneer er een heldere koers is met duidelijke doelen voor de lange termijn. Dan kunnen onze bedrijven ook spectaculair bijdragen aan innovatie en lagere kosten, zoals we bij wind op zee hebben gezien.

Draagvlak
De energietransitie is een technische transitie én een sociale transitie. Het is essentieel dat de transitie eerlijk is, dat mensen mee kunnen doen en dat er draagvlak is. Het SCP concludeerde vorige maand: veel mensen zijn voor de energietransitie maar niet vanwege het klimaat. De eindigheid van fossiele brandstoffen en de afhankelijkheid van onbetrouwbare landen leven veel meer. Dat sluit goed aan bij doelen voor duurzame energie en energiebesparing. Als je draagvlak belangrijk vindt, is het onverstandig om alleen te sturen op de factor die het minst aanspreekt en minst concreet is voor burgers.

Bewegend doel
Bij de laatste nationale energieverkenning had ECN een ‘meevaller’: Nederland veroorzaakte minder CO2-uitstoot dan we dachten. Dat kwam onder andere door meer import van energie, waarbij de CO2 in het buitenland blijft. Import en export hebben flinke invloed op onze CO2-prestaties. Voor een stabiele transitie is het onhandig om te schieten op een bewegend doel. Doelen voor duurzame energie en energiebesparing hebben dat nadeel niet.

De Nederlandse energietransitie is met het Energieakkoord eindelijk in beweging gekomen. Met alleen sturing op CO2 zou er nooit een Energieakkoord zijn geweest. Er zijn veel kansen om die beweging voort te zetten. Met de juiste doelen geven we die beweging kracht en geven we Nederland een energievoorziening om trots op te zijn.

Deze tekst is als ingezonden brief gepubliceerd door Energeia