Het pakket dat de Europese Commissie vandaag heeft gepubliceerd als revisie van de interne elektriciteitsmarkt bevat goede voorstellen om consumenten beter te beschermen tegen hoge prijzen. De wijzigingen EU electricity market design benadrukken dat een snelle doorgroei van hernieuwbare energie de sleuteloplossing is voor onze kwetsbaarheid voor hoge gasprijzen. Het bevat ook zinvolle plannen om die groei te versnellen, met een grotere rol voor lange-termijncontracten en tweezijdige ‘contracts for difference’, al zouden die wat ons betreft niet verplicht hoeven worden. Voorzitter Olof van der Gaag: “Goed dat deze zaken snel zijn opgepakt. Laten we nu snel de volgende stap zetten en plannen gaan maken voor een bijna volledig duurzaam stroomsysteem.”
Terecht stelt het pakket de bescherming van consumenten centraal, dat was de directe aanleiding voor de revisie. Deze moeten toegang krijgen tot lange-termijncontracten, die energieleveranciers met voldoende zekerheid moeten kunnen leveren. Ook het lokaal uitwisselen van schone energie tussen buren wordt verder mogelijk gemaakt, onder de juiste voorwaarden is dat een goede zaak. En in tijden van crisis mogen overheden de prijzen reguleren, zoals diverse lidstaten ook hebben gedaan in de Oekraïnecrisis. Ook bedrijven zullen makkelijker toegang krijgen tot lange-termijncontracten (Power Purchase Agreements, PPA’s), wat het voor hen makkelijker maakt om over te stappen op schone elektriciteit in plaats van gas. Het pakket is een flinke verbetering ten opzichte van de ad-hoc maatregelen ter bestrijding van de energiecrisis van afgelopen jaar.
De structurele oplossing voor onze energiekwetsbaarheid is meer investeringen in hernieuwbare energie, zo stelt het pakket terecht. Hernieuwbare energie zal in 2030 drie keer zo groot moeten zijn als nu. Naast PPA’s is het voorstel om het tweezijdige contract for difference (CfD) als instrument te verplichten wanneer lidstaten duurzame-energieprojecten financieel willen ondersteunen. Dat is een nuttige verbetering ten opzichte van eenzijdige subsidieregelingen: bij hoge energieprijzen profiteert de overheid (en daarmee de consumenten) direct mee. Vraag is wel of dit instrument als standaardmaatregel verplicht moet worden opgelegd; lidstaten kunnen goede overwegingen hebben om daarvan af te willen wijken.
Wat ons betreft gaan we samen met de Commissie de komende tijd voortvarend verder met de volgende uitdagingen in de elektriciteitsmarkt. Die zal in de niet zo verre toekomst voor 80 of 90 procent bestaan uit wind en zon. Juist in zo’n markt ontstaan risico’s die niet zonder meer door investeerders kunnen worden gedragen. Dat geldt voor de investeringen in wind en zon (wanneer er steeds meer uren zijn waarop er meer dan genoeg schone stroom is) en voor de investeringen in regelbare CO2-vrije productie (voor de momenten waarop de wind niet waait en de zon niet schijnt). De NVDE pleit al langer voor een techniekneutraal stimuleringskader voor dat alle vormen van flexibiliteit: flexibele vraag in alle sectoren, opslag (in batterijen en warmte) en regelbare centrales. De voorstellen in het huidige pakket voor het stimuleren van elektriciteitsopslag en voor flexibiliteit bij consumenten zijn een goed begin om hier verder aan te werken. Juist om niet weer overvallen te worden wanneer die toekomst zich aandient.