• De marktprijs van elektriciteit inclusief een marge voor de dienstverlening van de leverancier (hier zijn dynamische elektriciteitscontracten mogelijk)
• Vaste leveringskosten
• Netkosten (Hier zijn flexibele netcontracten mogelijk die verderop worden besproken)
• Belastingen

Dynamische elektriciteitscontracten die energieleveranciers momenteel aanbieden, baseren zich op schommelingen in de elektriciteitsprijs op de landelijke elektriciteitsmarkt. Flexibele netcontracten van de netbeheerders hebben daarentegen te maken met de netkosten die je betaalt voor het gebruik van het elektriciteitsnet om stroom van producent naar afnemer te verplaatsen.

Dynamische en variabele elektriciteitscontracten aangeboden door de energieleverancier
Ons elektriciteitssysteem wordt steeds meer gebaseerd op variabele energiebronnen uit wind en zon. Dit maakt dat er op momenten met veel wind en zon een overschot is aan elektriciteit, dan zijn de elektriciteitsprijzen laag. Als er een tekort is aan elektriciteit zijn de prijzen hoog. Daarom maakte de NVDE vorig jaar meerdere energieweerberichten om inzicht te geven in de momenten waarop veel en waarop weinig duurzame elektriciteit wordt opgewekt.

Bij de energieleverancier kan je een elektriciteitscontract afsluiten tegen een vast bedrag. Dat is een gemiddeld bedrag dat je betaalt aan de leverancier per kWh gebruikte elektriciteit. Echter, in werkelijkheid schommelen de prijzen op de elektriciteitsmarkt, zoals hier boven beschreven. Daarom bieden meerdere leveranciers nu de optie aan om in te spelen op die prijsschommelingen met dynamische elektriciteitscontracten. De waarde van elektriciteit wordt dan direct door vertaald naar de kosten die jij betaalt voor je stroom. Dat betekent dat je minder betaalt dan voor een gemiddeld elektriciteitscontract met vaste prijsafspraak als je stroom vooral gebruikt op momenten met veel wind en zon. Op de momenten zonder wind en zon zijn de tarieven gemiddeld juist weer hoger. Een dynamisch elektriciteitscontract bij de energieleverancier loont dus alleen als je vooral elektriciteit gebruikt op de goedkope momenten met veel wind en zon.

Naast de dynamische en vaste elektriciteitscontracten bieden leveranciers ook variabele elektriciteitscontracten aan. Bij een variabel contract wisselen de tarieven per een afgesproken vastgestelde periode, zoals een maand, kwartaal of half jaar. Het is dus in feite een combinatie van een vast met dynamisch tarief. Het variabele tarief verandert dus wel mee met prijsstijgingen en prijsdalingen van elektriciteit, maar in tegenstelling tot een dynamisch contract is dat niet real-time het geval.

Flexibele netcontracten aangeboden door de netbeheerder
Om de energietransitie te realiseren, wordt dus steeds meer wind en zonne-energie opgewekt. Veel energieverbruikers stappen dan ook over van gebruik van fossiele brandstoffen naar elektriciteit om die duurzaam opgewekte elektriciteit te gebruiken. Denk hierbij aan het gebruik van elektrische warmtepompen, elektrische (vracht-) auto’s of industriële partijen die hun productieproces elektrificeren.

De groei van de behoefte in elektriciteit en de groei van het duurzame aanbod om in die vraag te voorzien zet flinke druk op de elektriciteitsnetten. Dit komt doordat de vraag naar transportcapaciteit op de elektriciteitsnetten de afgelopen jaren sneller steeg dan de beschikbaarheid. De netbeheerders zetten vol in op het verzwaren van de netten om de tekorten om te lossen.

Echter, binnen de bestaande netten is nog veel ruimte op de elektriciteitsnetten buiten de piekmomenten. Om de ruimte op de elektriciteitsnetten te benutten die niet 24/7 beschikbaar is bestaan twee oplossingen:

• Congestiemanagement
• Flexibele (alternatieve transportrechten) netcontracten

Congestiemanagement
Bij congestiemanagement behoud je als aangeslotene het recht om 24/7 gebruik te maken van de transportcapaciteit die je gecontracteerd hebt. Mocht door drukte op het elektriciteitsnet file (congestie) ontstaan, dan kan de netbeheerder vragen om tegen vergoeding tijdelijk niet of minder gebruik te maken van het elektriciteitsnet. Deze mogelijkheid wordt momenteel alleen aangeboden aan partijen met een aansluiting van groter dan 3×80 Ampère, dit geldt dus typisch voor industriële partijen en grotere laadopstellingen, maar normaal gesproken niet voor de bakker op de hoek. Met een aansluiting tot en met 3×80 Ampère ben je een kleinverbruiker. En congestiemanagement wordt alleen toegepast in gebieden die aangemerkt zijn als ‘congestiegebieden’ en waar uit vooronderzoek van de netbeheerders is gebleken dat er voldoende partijen zijn die kunnen helpen om de congestie op te lossen. Er wordt momenteel gekeken naar het verplichtstellen van congestiemanagement voor aansluitingen vanaf 1 MvA.

Flexibele netcontracten
De netbeheerders willen ook flexibele netcontracten, ook wel alternatieve transportrechten genoemd, gaan aanbieden om de ruimte te benutten op de elektriciteitsnetten die op bepaalde momenten maar niet 24/7 beschikbaar is. De partij die een flexibel netcontract afsluit bij de netbeheerder heeft dan niet 24/7 recht op een bepaald transportvermogen, daartegenover staat dat de partij die zo’n contract afsluit korting krijgt op zijn transportkosten die worden betaald aan de netbeheerder. Deze contracten zijn in eerste instantie bedoeld voor grootverbruikers, maar kunnen in een later stadium wellicht ook interessant worden voor kleinverbruikers.

Netbeheer Nederland heeft vier verschillende opties uitgewerkt voor zulke flexibele netcontracten. De hieronder genoemde opties voor flexibele netcontracten zijn nog niet officieel opgenomen in de regelgeving door de Autoriteit Consument & Markt (ACM), die verantwoordelijk is voor de regelgeving omtrent energiecontracten. Verwachting is dat invoering van deze opties in 2024 plaats gaat vinden en netbeheerders bezig kunnen gaan met de implementatie voor het aanbieden van de flexibele netcontracten op grote schaal. In praktijk is de optie er dus nog niet. De flexibele netcontractopties die er zijn, zijn de volgende:

• Tijdgebonden transportvermogen
  • Je spreekt bijvoorbeeld af met de netbeheerder dat je alleen stroom gebruikt van 12 uur ’s nachts tot 8 uur ’s ochtends en krijgt daar een X% korting op de transporttarieven die je betaalt. Dit is bijvoorbeeld interessant voor logistieke vervoerders, die hun elektrische vracht- en bestelwagens ’s nachts op depot willen laden.

• Gelimiteerde beschikbaarheid
  • Gedurende een bepaald aantal uren per jaar mag de netbeheerder jou transportcapaciteit ontzeggen. De netbeheerder bepaalt wanneer dit het geval is, maar het aantal uren staat vast. Bijvoorbeeld 15% van het totaal aantal uren per jaar. Een dag van tevoren wordt er gecommuniceerd als er een beperking wordt opgelegd. Ook daar staat een transporttariefverlaging tegenover. Dit kan interessant zijn voor vraagsturing (demand response) en opslagunits, zolang er op tijd wordt aangegeven wanneer de beperking geldt. De verlaging in transportkosten moet dan wel opwegen tegen de misgelopen inkomsten.
• Flexibel transportvermogen met kWh-afspraken
  • Je hebt het recht om een bepaald energievolume per dag in kWh af te nemen. De netbeheerder bepaalt de dag van tevoren (day ahead) welke capaciteit beschikbaar is voor jou op welk moment, waarbij in ieder geval het minimale energievolume gegarandeerd is. Ook hier staat weer een lager transporttarief tegenover. Deze optie is specifiek interessant voor bijvoorbeeld koel- en vrieshuizen, elektrolysers of e-boilers die over het algemeen niet gedurende de hele dag op vollast hoeven te draaien zolang er maar een minimale energievolume gebruikt kan worden om te koelen, verwarmen of waterstof te produceren.
    
• Flexibel transportvermogen zonder gecontracteerd transportrecht
  • Je hebt geen recht op transportvermogen en krijgt alleen transportcapaciteit als dat beschikbaar is. Hier staat een fikse korting tegenover. Tegelijkertijd kan het in het ergste geval zo zijn dat je nooit gebruik kan maken van transportvermogen vanwege grootschalige congestie. Deze optie lijkt dan ook het minst aantrekkelijk omdat dit de minste garantie biedt.

Deze flexibele netcontracten moeten voor onbepaalde tijd en overal geldig worden. Ze zijn dan dus niet beperkt tot congestiegebieden. Er loopt momenteel een consultatie bij de ACM over het mogelijk maken van ‘flexibel transportvermogen zonder gecontracteerd transportrecht’. In de tussentijd mogen netbeheerders deze contracten al vrijwillig en enkel in congestiegebied aanbieden, om zo meer ervaring op te doen met de concrete invulling van een dergelijk flexibel netcontract. Uiteindelijk  moeten alle opties mogelijk worden. Dit zou moeten leiden tot meer standaardisering van dit soort contracten zodat er een eerlijke verdeling blijft van de netkosten gerelateerd aan het kostenveroorzakingsprincipe.

Deze twee flexibele contractvormen zijn in opmars. Voor meer inzicht in dynamische en variabele elektriciteitscontracten is het goed om contact op te nemen met een energieleverancier. Voor grootverbruikers die interesse hebben in een flexibel netcontract, is contact opnemen met de netbeheerder de juiste weg.

Deze column is gepubliceerd op Energiepodium