Laat inzien dat gasloos wonen comfort biedt en dan slaagt de overstap, stelt Olof van der Gaag in een column op energiepodium.nl
Nederland zat er een halve eeuw comfortabel bij dankzij aardgas. Nu moet de Nederlandse begroting snel zonder, vanwege de aardbevingen in Groningen. En de verwarming van onze huizen en gebouwen moet duurzaam omdat anders de aarde zelf teveel opwarmt. Hoe deed Nederland die overgang naar aardgas – en wat kunnen we daarvan leren om over te gaan op duurzame alternatieven?„Uw huis wordt aangesloten op het aardgasnet? Gefeliciteerd! U bent een bevoorrecht mens, want u gaat nu beschikken over een reeks verrassende mogelijkheden die uw leven kunnen veraangenamen.” Aardgas is schoon, makkelijk, altijd beschikbaar én: goedkoop. Zo stond het in de jaren ’60 in de advertenties. Vergeleken met kolenkachels was het allemaal waar. Geen wonder dat deze transitie tamelijk soepel verliep. En knap hoe 80% van Nederland in 5 jaar tijd een gasaansluiting had. De kolenbranche sputterde tegen, maar angstbeelden over leven in de kou versus een gezellige kolenkachel hadden weinig invloed. De voordelen waren te duidelijk en tastbaar, behalve natuurlijk voor mensen die hun brood verdienden in de kolensector.
“ de slogan ‘U gaat er niet op achteruit’ werft niet”
Hoe duidelijk en tastbaar zijn de voordelen van aardgasvrije huizen en gebouwen? Schoner is het, maar vooral voor de wereld, niet direct in je eigen woonkamer. Je kunt wel onbezorgd op vakantie zonder stress of het gas uit is. Maar hoe krijg je duurzame warmte makkelijk, altijd beschikbaar en goedkoop? Vergeleken met aardgas is daar nog veel voor nodig. ‘U gaat er niet op achteruit’ werft niet erg lekker voor iets nieuws.
Het klimaatakkoord staat vol afspraken om dat te bereiken. De nieuwe energiebelasting maakt energiebesparing en duurzame warmte concurrerender. Er is jaarlijks zo’n half miljard euro om duurzame keuze te belonen: voor aardgasvrije wijken, voor woningeigenaren en voor woningcorporaties/ huurders. Normen gaan sterker sturen om rendabele keuzes ook te maken. De sector zet zich in voor forse kostenreductie (vergelijkbaar met zon- en windenergie) en voor een makkelijk en aantrekkelijk aanbod voor klanten. Het warmtefonds en gebouwgebonden financiering nemen de investeringsdrempel weg. Gemeenten maken een plan om hun bewoners duidelijkheid te geven.
“Gaat liefde voor aardgasvrij-wonen via de maag?”
Moeilijker te plannen en op te schrijven, is waar mensen uiteindelijk lol in gaan krijgen. Misschien gaat de liefde voor aardgasvrij-wonen wel via de maag, in een aardgasvrije keuken. Elektrisch koken is in korte tijd behoorlijk populair geworden: driekwart van de nieuw verkochte kookplaten is nu elektrisch. Makkelijk in het gebruik en veel meer esthetische kansen.
Misschien raakt het gemak van stadsverwarming wel zeer in trek, zoals een makelaar mij vorige week voorspelde. Ik woon zelf al ruim 10 jaar in een huis met stadsverwarming en heb nog nooit onbedoeld onder een koude douche gestaan – en ook nog nooit een nieuw warmteapparaat hoeven uitzoeken. Het warmtenet als zorgeloze optie?
Of gaan mensen met steeds meer plezier hun eigen warmte opwekken, net zoals moestuintjes en zonnepanelen populair zijn? Een Republikeins initiatief voor zonne-energie in South Carolina heet de ‘Energy Freedom Act’. Dat raakt een andere snaar dan de ‘Clean Energy Act’ van de democratische gouverneur van Washington. De ISDE-regeling is populair: 1 augustus was er al 78 miljoen euro subsidie aangevraagd voor warmtepompen, bioketels, zonneboilers en pelletkachels. Dat is bijna een verdubbeling ten opzichte van vorig jaar. De net geopende subsidie voor woningisolatie zal ook hard gaan lopen. Duurzame warmte voor liefhebbers van vrijheid, autonomie – en warme voeten in de winter?
“Run op airco’s is ‘quick fix’, laat verwarming ook koelen”
Of gaat de transitie steeds meer over koeling? Warmterecords sneuvelen en Nederland kan de 40 graden halen. Die hitte is geen incident, zeker steden worden heter. Deze zomer was er een run op airco’s. Begrijpelijk als ‘quick fix’ maar structureel minder aantrekkelijk. Hoe mooi is het als je verwarming ook verkoelt. Dat kan de CV-ketel niet, sommige duurzame opties kunnen het wel. De warmtepomp is ook een koeltepomp – en dus eigenlijk een klimaatpomp. Ook grotere systemen kunnen zowel warmte als koeling oogsten uit de bodem, de lucht of uit het water. Duurzame klimaatbeheersing dus, voor mensen die graag het hele jaar comfortabel leven; juist in tijden van klimaatverandering.
Hoog tijd om na 1,5 jaar klimaattafelen aan de slag te gaan en te zorgen dat de mooiste oplossingen naar boven komen. In de jaren ’60 zeiden ze dan: ‘zo gaan u en uw gezin een werkelijk comfortabel leven tegemoet’.
Dit opinieartikel werd gepubliceerd op Energiepodium